Franczyzobiorca, który podpisuje umowę, bierze na siebie szereg obowiązków. Najważniejszym z nich jest ten, który stanowi istotę franczyzy – czyli zobowiązanie detalisty, że będzie prowadził na własny rachunek i we własnym imieniu (choć pod szyldem franczyzodawcy) działalność gospodarczą. Będzie przy tym przestrzegał reguł operatora franczyzowego, nie robiąc żadnych odstępstw, jeśli chodzi o zarządzanie sklepem, ani takich, które mogłyby zakłócić jednolity wizerunek sieci. Brzmi dość kategorycznie, ale taka jest właśnie idea franczyzy – zasady w niej obowiązujące są sprawdzone i potwierdzone wieloletnią praktyką, a więc – zdaniem franczyzodawcy – tylko działanie zgodnie z nimi gwarantuje sukces.
Kupowanie u innych dostawców
Jednym z ważniejszych obowiązków franczyzobiorcy jest zobowiązanie się do kupowania towaru od wskazanego dostawcy (grupy dostawców). Niektóre sieci pozostawiają w tej kwestii mniejszy lub większy margines swobody, np. zgadzają się, by detalista kupował część towaru u „swoich” dostawców. To pozwala detaliście zamawiać produkty regionalne (np. pieczywo) w lokalnych piekarniach, co korzystnie wpływa na wizerunek sklepu i dziś jest praktycznie warunkiem dobrego handlu.
Transparentność biznesu
Kolejnym obowiązkiem franczyzobiorcy jest udostępnianie operatowi wszystkich informacji na temat działania sklepu. Oznacza to, że franczyzodawca ma dostęp do dokumentacji (także finansowej), ma również prawo kontrolowania wszystkich pomieszczeń w placówce. Z drugiej strony detalista jest zobowiązany do nieujawniania nikomu, poza franczyzodawcą, informacji dotyczących działalności sklepu. Tajemnicy należy dochować zarówno w trakcie obowiązywania umowy franczyzowej, jak również po jej zakończeniu.
Gdzie się kryje niebezpieczeństwo?
Umowa franczyzy jest zaliczana do tzw. umów nienazwanych, czyli takich, które nie są unormowane w Kodeksie cywilnym ani w innych aktach prawa cywilnego. Tym samym, zgodnie z obowiązującą w polskim prawie zasadą swobody umów, jej treść ustalana jest przez strony według uznania. To oznacza, że liczba możliwych postanowień, które mogą nieść istotne zagrożenie dla franczyzobiorcy, jest praktycznie nieograniczona. Dlatego należy dobrze (najlepiej w porozumieniu z prawnikiem) przeanalizować wszystkie zapisy, które proponuje franczyzodawca. Oto przykłady zapisów, na które trzeba szczególnie uważać.
Kary umowne – zdarza się, że błahe naruszenia obowiązków uprawniają franczyzodawcę do naliczenia kary umownej, której w praktyce nie sposób uniknąć, a jej wysokość niejednokrotnie może być dla przedsiębiorcy ciężarem nie do udźwignięcia.
Możliwość jednostronnej zmiany umowy przez franczyzodawcę – umowa może przewidywać, iż franczyzodawca może w trakcie jej trwania wprowadzać zmiany m.in. w wystroju sklepu, a franczyzobiorca zobowiązany jest na własny koszt dostosować sklep do nowego konceptu w określonym w terminie.
Zakończenie umowy – umowy często przewidują mechanizm automatycznego przedłużania się na kolejne okresy w razie niezłożenia w odpowiednim terminie przez franczyzobiorcę stosownego oświadczenia, np. umowa jest zawarta na 3 lata, przy czym ten okres przedłuża się automatycznie na kolejne 3 lata, jeśli którakolwiek ze stron nie złożyła pisemnego oświadczenia o braku woli kontynuowania współpracy na 6 miesięcy przed upływem okresu obowiązywania umowy.
Opłaty
Obowiązkiem, który dla kandydata na franczyzobiorcę jest często największą barierą na drodze do franczyzy, są opłaty. Oprócz jednorazowej opłaty wstępnej, zazwyczaj detalista jest zobowiązany wpłacać inne opłaty wynikające z umowy. W zależności od wymagań franczyzodawcy mogą występować m.in.:
– Opłata licencyjna;
– Opłata marketingowa;
– Opłata bieżąca (proc. od zakupów netto).
