Na koniec 2024 r. w Polsce działało 367,1 tys. sklepów stacjonarnych – wynika z danych Dun & Bradstreet. W minionym roku 2 tys. placówek handlowych zostało zamkniętych, a jednocześnie zawieszono działalność ponad 9,1 tys. sklepów - czyli co 40. Mieliśmy też do czynienia ze wzrostem liczby sklepów w niektórych kategoriach. Najlepiej pod tym względem - w ujęciu procentowym - wypadły sklepy tytoniowe (+3,5 proc.), sklepy piekarniczo-cukiernicze (+1,8 proc.) oraz sklepy rybne (+0,2 proc.).
Na przeciwległym biegunie znalazły się sklepy z artykułami piśmienniczymi, których liczba zmalała o 3,6 proc. Placówek z obuwiem jest o 1,7 proc. mniej niż przed rokiem, ubyło też 1,2 proc. aptek, 1 proc. sklepów mięsnych, 0,6 proc. sklepów meblowych, 0,6 proc. placówek odzieżowych i 0,5 proc. sklepów spożywczych. W przypadku sklepów niewyspecjalizowanych również nastąpił spadek liczby fizycznych punktów sprzedaży, o 0,5 proc.
Wraz ze spadkiem liczby sklepów ogółem, rośnie liczba sklepów wstępujących w szeregi sieci franczyzowych, partnerskich i grup zakupowych. Pandemia i różne zawirowania polityczne i prawne pokazały, że właścicielowi sklepu, który jest zrzeszony, łatwiej jest prowadzić biznes, bo ma wsparcie w operatorze, który przejmuje za niego część obowiązków. Franczyza roztacza więc nad handlem tradycyjnym parasol ochronny i poniekąd jest gwarantem względnej stabilności handlowych biznesów rodzinnych.
Przetasowania w rankingu
Redakcja "Wiadomości Handlowych" po raz kolejny przygotowała ranking 30 największych spożywczych sieci franczyzowych, partnerskich i grup zakupowych w Polsce. Dziennikarze portalu rozesłali ankiety do ponad 40 organizacji handlowych. Na podstawie otrzymanych odpowiedzi stworzono zestawienie pokazujące, które sieci radzą sobie bardzo dobrze, które się reorganizują oraz takie, które nie znalazły pomysłu na siebie w dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości handlowej.
W rankingu jest sporo zmian – kilka sieci pojawiło się w nim po raz pierwszy, część nie weszła do zestawienia z powodu mniejszej niż inne organizacje liczby sklepów. Pierwsza trójka jest niezmienna w porównaniu z ubiegłorocznym podsumowaniem, ale nawet wśród tak wielkich graczy widać spore roszady.
Ranking sieci franczyzowych prezentujemy poniżej.
Królowa jest jedna
Niekwestionowaną królową franczyzy spożywczej jest sieć Żabka. Zgodnie z zapowiedziami w ubiegłym roku otworzyła ponad tysiąc sklepów, ale trochę też zamknęła, co spowodowało, że realnie powiększyła stan posiadania o niecałe tysiąc placówek.
Żabka jest jedyną siecią, która zrzesza ponad 10 tysięcy sklepów. Jeszcze kilka lat temu miała szansę jej dorównać sieć Abc, zarządzana przez Grupę Eurocash, która na przełomie 2021 i 2022 r. miała 9149 punktów handlowych. W marcu 2023 r. zrzeszała już "tylko" 7351 placówek. W komunikacie wydanym przy okazji publikacji wyników rocznych za 2022 r. Grupa Eurocash spadek ten tłumaczyła "porządkami" w sieci Abc czyli "weryfikacją liczby sklepów Abc aktywnie współpracujących z Eurocash".
Jak widać, sprzątanie wciąż trwa, gdyż w ciągu ostatniego roku spod szyldu sieci odfrunęły 153 placówki i tym samym operator zamknął rok z liczbą 7169 sklepów. Wydaje się, że lukę tę stara się zagospodarować Grupa Kapitałowa Specjał, a konkretnie jej sieć Nasz Sklep (jej sklepy działają pod szyldami: Nasz Sklep, Nasz Sklep Express, Delikatesy Premium, Delikatesy Premium Market Plus, Delikatesy Sezam).
Polskiej Sieci Handlowej Nasz Sklep przybyło w ubiegłym roku aż 340 sklepów i tym samym operator coraz bardziej zbliża się do przekroczenia progu sześciu tysięcy placówek. Jeśli w 2025 roku będzie rozwijał się w takim samym tempie, to już jesienią ten pułap może być dla niego osiągalny (brakuje 224 sklepów).
Warto zauważyć, że pierwsza trójka zestawienia zrzesza blisko 24 tysiące sklepów (23 945) przy łącznej liczbie 51 865 analizowanych placówek. Tylko pierwsza trójka ma też powyżej pięciu tysięcy punktów handlowych.
Więcej wzrostów niż spadków
Powyżej dwóch tysięcy sklepów liczy osiem sieci, a między jeden a dwa tysiące – cztery. Dalsze miejsca pokazują rozdrobnienie polskiego handlu. Rodzimi detaliści, widząc potrzebę działania w ramach większej organizacji, zrzeszają się, ale w sieciach działających w jednym lub w kilku regionach, znających specyfikę lokalnych rynków. Stąd też 15 sieci w rankingu ma status ogólnopolskich, a druga połowa działa na mniejszą skalę.
Imponujący, trzycyfrowy przyrost liczby sklepów odnotowały w ubiegłym roku następujace sieci:
- Żabka,
- Nasz Sklep,
- Livio,
- Rabat Detal,
- Chorten
- Groszek.
Aż trzy z nich należą do Grupy Kapitałowej Specjał. Dwucyfrowe wzrosty liczby
sklepów mają z kolei:
- Lewiatan,
- Eden,
- Gama,
- Mirabelka,
- Euro Sklep (Grupa Eurocash),
- PGZ Kupiec,
- Chata Polska,
- Euro (Polska Sieć Handlowa Euro),
- Limonka,
- Sklep Polski.
Niestety, są też spektakularne spadki. Największy zaliczyło Odido - sieci prowadzonej przez Makro Cash & Carry Polska ubyło w ciągu roku aż 395 sklepów. Pod tym względem na drugim miejscu jest Abc (-153), a na trzecim Polska Sieć Handlowa Pokusa (-95).
Sieć Odido przechodzi głęboką przemianę – przestawia się na nowy, bardziej wymagający współpracy koncept Elevate. Pod koniec października ub.r. spółka Makro Polska uruchomiła już pięćsetny sklep w tej formule.
Warto też podkreślić, że w rankingu mamy dwa miejsca ex aequo. Pierwsze zajmują Sasanka, czyli sieć Grupy Chorten, oraz Top Market, prowadzony przez Polską Grupę Supermarketów (lokata 21). 24. pozycję zajmują SPAR i Limonka. Można spodziewać się, że w tym roku pomorska sieć wyprzedzi SPAR-a, bowiem w 2024 r. przybyło jej 20 sklepów, a borykającemu się z kłopotami SPAR-owi ubyło osiem. Stabilizująco na sytuację tej ostatniej sieci powinno jednak wpłynąć oficjalne przejęcie jej przez Grupę Kapitałową Specjał, które miało miejsce 31 stycznia br.
Franczyza tak, ale broń boże twarda
Aż 22 operatorów określa współpracę, jaką proponują detalistom jako franczyzę miękką. Część broni się przed określeniem się jako franczyza w ogóle – wolą nazywać się siecią partnerską czy grupą zakupową, choć wypełniają znamiona franczyzy miękkiej. Co ciekawe, Intermarché też określa się jak franczyza miękka.
Operatorów sieci pytaliśmy też o marki własne. Z naszej ankiety wynika, że tylko 10 sieci nie ma ich w swojej ofercie, choć trzeba zaznaczyć, że czterech operatorów nie udzieliło nam o nich informacji.Najwięcej produktów marki własnej oferuje Carrefour – aż 4 tys. Znacznie mniej, ale wciąż jest to czterocyfrowa liczba – Intermarché (1,6 tys.). Trzycyfrową liczbą SKU mogą pochwalić się:
- SPAR,
- MarketVita (debiutant w rankingu),
- Chata Polska,
- Żabka,
- Nasz Sklep,
- Lewiatan,
- Odido,
- Chorten,
- Sasanka
- Delikatesy Centrum.
Tuż poza 30-tką
Dodajmy, że bardzo blisko znalezienia się w powyższym zestawieniu były trzy sieci: Hit, Stokrotka i Sezamek. Ta ostatnia, prowadzona przez Hurtownię Spożywczą Czempion, na koniec 2024 r. liczyła 117 sklepów i w ciągu roku ubyło jej 13 placówek. Poniżej 100 sklepów mają Stokrotka (81) i Hit Polska Sieć Handlowa, której operatorem jest spółka KMH.
***
Tekst w pierwszej kolejności opublikowany został w najnowszym numerze magazynu "Wiadomości Handlowe" (nr 1/2025).
